Một đêm mất ngủ có thể khiến bạn cảm thấy buồn ngủ và mệt mỏi, nhưng nếu tình trạng này diễn ra liên tục, nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của bạn. Một rối loạn giấc ngủ phổ biến, được gọi là ngưng thở khi ngủ, có thể làm tăng nguy cơ cao huyết áp, nhồi máu cơ tim và rung nhĩ.

Ngưng thở khi ngủ ảnh hưởng đến 18 triệu người Mỹ, nhưng hầu hết người lớn không biết rằng họ mắc phải tình trạng này. Các dấu hiệu phổ biến của ngưng thở khi ngủ bao gồm ngừng thở khi đang ngủ, ngáy nhiều và buồn ngủ vào ban ngày. Nếu cảm thấy khó giữ tỉnh táo, tập trung, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ tại các cơ sở y tế. Tin tốt là có những cách phòng ngừa và điều trị ngưng thở khi ngủ mà không cần dùng thuốc.

Ngưng thở khi ngủ là gì?

Ngưng thở khi ngủ là một rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng. Nó xảy ra khi hơi thở của một người ngừng lại hoặc trở nên rất nông khi họ đang ngủ. Những lần ngừng thở này thường kéo dài từ 10 đến 20 giây, nhưng có thể kéo dài hơn và xảy ra đến 30 lần mỗi giờ.

Dạng phổ biến nhất là ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA), xảy ra khi đường thở bị chặn một phần hoặc hoàn toàn trong thời gian ngắn khi ngủ. Điều này có thể xảy ra nếu lưỡi chắn đường thở, cơ cổ họng đè vào đường thở, hoặc các vấn đề cấu trúc trong cổ họng và cổ.

Ngưng thở khi ngủ trung ương xảy ra khi não không gửi tín hiệu cho các cơ kiểm soát hô hấp. Một số người có cả ngưng thở khi ngủ tắc nghẽn và trung ương.

Tác động của ngưng thở khi ngủ đến sức khỏe

Ngưng thở khi ngủ có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi suốt cả ngày, tăng nguy cơ tai nạn khi lưu thông, hiệu suất kém trong làm việc. OSA cũng có nhiều tác động với các vấn đề tim mạch nghiêm trọng, bao gồm:

• Bệnh động mạch vành, một tình trạng hẹp các mạch máu cung cấp máu và oxy cho tim
• Nhồi máu cơ tim – những người không điều trị OSA có nguy cơ nhồi máu cơ tim gấp đôi.
• Đột quỵ
• Đột tử do tim
• Cao huyết áp, một yếu tố nguy cơ chính của bệnh tim và các vấn đề y tế khác
• Rối loạn nhịp tim, đặc biệt là rung nhĩ; những người mắc OSA có nguy cơ mắc rung nhĩ cao gấp bốn lần so với những người không mắc OSA

Ngưng thở khi ngủ trung ương thông thường gặp phải chủ yếu ở bệnh nhân suy tim.

Số liệu về ngưng thở khi ngủ

• Hơn 18 triệu người trưởng thành ở Mỹ mắc ngưng thở khi ngủ.
• Cứ bốn người cao tuổi thì có một người mắc ngưng thở khi ngủ ở mức độ nào đó.
• 4 trong 5 trường hợp ngưng thở khi ngủ không được chẩn đoán.
• Tình trạng này xảy ra ở khoảng một nửa số người mắc suy tim hoặc rung nhĩ và một phần ba số người mắc cao huyết áp và bệnh động mạch vành.

Ai là người có nguy cơ bị mắc?

Mặc dù ngưng thở khi ngủ phổ biến gấp đôi ở nam giới, phụ nữ lại có nguy cơ cao hơn đối với các vấn đề giấc ngủ sau mãn kinh. Nó cũng thường gặp hơn ở những người thừa cân và có các yếu tố sau đây:

• Trên 40 tuổi
• Thừa cân hoặc béo phì – tuy nhiên, ngưng thở khi ngủ cũng có thể xảy ra ngay cả khi bạn gầy
• Mắc cao huyết áp hoặc tiểu đường
• Thở khò khè hoặc ngáy khi ngủ
• Người thân thấy bạn thường xuyên thở hổn hển hoặc ngừng thở trong một khoảng thời gian khi ngủ
• Người trong gia đình có tình trạng này
• Có cổ lớn hoặc đường thở nhỏ hơn trong mũi, cổ họng hoặc miệng
• Thường xuyên bị đau đầu vào buổi sáng
• Hút thuốc (bỏ thuốc là một trong những việc chính có thể làm cho sức khỏe tim mạch)
• Bị dị ứng

Dấu hiệu và triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng khác bao gồm:

• Giấc ngủ không ngon
• Thường xuyên thức dậy trong đêm hoặc khó giữ giấc ngủ
• Rất mệt mỏi hoặc buồn ngủ ban ngày
• Khó tập trung không giải thích được
• Thức dậy với cảm giác muốn đi tiểu
• Có sự liên kết giữa hen suyễn và dị ứng với OSA, nên hãy hỏi ý kiến của bác sĩ về tình trạng này.

Mặc dù ngáy to là một dấu hiệu quan trọng, không phải ai mắc ngưng thở khi ngủ cũng ngáy.

Nhiều chuyên gia tin rằng cao huyết áp, đặc biệt là các trường hợp khó điều trị, nên là dấu hiệu cảnh báo để kiểm tra ngưng thở khi ngủ.

Chẩn đoán ngưng thở khi ngủ như thế nào?

Nếu bạn nghĩ rằng mình mắc ngưng thở khi ngủ, các bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe, bao gồm việc kiểm tra mũi, miệng và cổ họng. Họ cũng sẽ hỏi về thói quen ngủ và cảm giác chung của bạn. Hãy cố gắng ghi lại lịch trình giấc ngủ, mức độ mệt mỏi suốt cả ngày – bao gồm cả việc bạn có buồn ngủ hoặc ngủ gật khi làm việc hay không – cũng như bất kỳ triệu chứng hoặc tình trạng y tế nào khác.

Ngưng thở khi ngủ thường được xác nhận bằng một nghiên cứu giấc ngủ qua đêm (được gọi là đo đa ký giấc ngủ). Thử nghiệm này thường kéo dài sáu giờ hoặc lâu hơn và được thực hiện bởi chuyên gia y học giấc ngủ trong bệnh viện hoặc phòng khám giấc ngủ, trong một căn phòng được thiết kế giống như phòng khách sạn thoải mái.

Tìm hiểu về: Phòng khám đo đa ký giấc ngủ 5 sao tại Hà Nội

Điện cực và cảm biến sẽ được đặt trên cơ thể để theo dõi và ghi lại:

• Mẫu hơi thở
• Nhịp tim
• Sóng não và hoạt động của mắt
• Mức độ oxy trong máu
• Cử động cơ, đặc biệt là ở chân và tay

Kết quả sẽ xác nhận một cách khách quan liệu bạn có ngừng thở ít nhất 10 giây hoặc lâu hơn ít nhất năm lần mỗi giờ khi ngủ hay không. Ngưng thở khi ngủ có thể được đánh giá là nhẹ, trung bình hoặc nặng dựa trên số lần mỗi giờ bạn ngừng thở hoặc luồng không khí đến phổi của bạn giảm.

Chẩn đoán thường dựa trên:

• Khám sức khỏe, đặc biệt là kiểm tra đường thở trên.
• Tiền sử bệnh và thói quen ngủ của bạn.
• Kết quả từ nghiên cứu giấc ngủ và các xét nghiệm khác để cho thấy tần suất bạn ngừng thở và mức độ oxy trong máu giảm bao nhiêu trong khi ngủ.

Làm thế nào để phòng ngừa ngưng thở khi ngủ?

Đối với một số người, ngưng thở khi ngủ có thể được phòng ngừa bằng cách:

• Giảm cân và/hoặc duy trì cân nặng hợp lý. Điều này có thể giúp giảm các tắc nghẽn vật lý trong đường thở.
• Tập thể dục. Người tập thể dục có ít triệu chứng ngưng thở khi ngủ hơn do giảm phù nề, tích tụ chất lỏng ở chân. Tương tự, vớ nén có thể giúp ích.
• Ngủ nghiêng một bên.
• Bỏ thuốc lá.
• Quản lý các triệu chứng hen suyễn/dị ứng.

Các phương pháp điều trị

Điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của ngưng thở khi ngủ.

Các trường hợp nhẹ có thể được giải quyết bằng cách:

• Giảm cân
• Tập thể dục
• Ngủ nghiêng một bên
• Bỏ thuốc lá
• Quản lý tốt hơn các triệu chứng dị ứng và hen suyễn, nếu cần. Những thay đổi này cũng có thể cải thiện giấc ngủ tổng thể.

Nếu không có sự cải thiện, hoặc nếu ngưng thở khi ngủ của bạn nghiêm trọng hơn, cần có các biện pháp điều trị bổ sung. Những biện pháp này tập trung vào việc giữ cho đường thở của bạn mở trong khi ngủ, và có thể bao gồm:

• Liệu pháp áp lực đường thở dương liên tục (CPAP). Máy CPAP là liệu pháp hàng đầu cho ngưng thở khi ngủ từ mức độ trung bình đến nặng. Một chiếc mặt nạ được đặt lên miệng hoặc mũi và thiết bị sẽ thổi nhẹ không khí vào cổ họng để giữ đường thở mở khi ngủ. CPAP thường cần được điều chỉnh theo thời gian, vì vậy hãy báo cho bác sĩ hoặc chuyên viên máy nếu bạn cảm thấy khó chịu. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm khô miệng, nghẹt mũi, da bị kích ứng và đau đầu.
• Thiết bị miệng hoặc dụng cụ nha khoa ban đêm. Những thiết bị này được làm theo khuôn miệng của bạn – tương tự như khay niềng hoặc bảo vệ miệng – và giúp tái định vị lưỡi và/hoặc hàm để giữ cho cổ họng mở. Những thiết bị này đôi khi được cung cấp bởi các nha sĩ.
• Phẫu thuật. Tùy chọn này thường được xem như là phương án cuối cùng và có thể liên quan đến các thủ thuật để loại bỏ mô thừa ở phía sau cổ họng hoặc tái định vị hàm.

Thói quen ngủ lành mạnh

Áp dụng thói quen ngủ lành mạnh luôn là một ý tưởng tốt và có thể mang lại lợi ích lớn. Hãy thử:

• Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời gian mỗi ngày.
• Giữ cho phòng ngủ tối và mát mẻ.
• Làm điều gì đó để giảm căng thẳng và thư giãn (tắm nước ấm hoặc thiền).
• Tránh rượu, công nghệ và tập thể dục gần giờ đi ngủ.
• Tránh rượu, caffein và bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là thuốc an thần có thể can thiệp vào chu kỳ giấc ngủ bình thường.

Vì ngưng thở khi ngủ có liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe khác, bao gồm tiểu đường và bệnh tim, hãy chắc chắn rằng bạn đang tuân thủ kế hoạch điều trị nếu bạn mắc bất kỳ bệnh lý nào trong số này.

Tác động của ngưng thở khi ngủ với bệnh tim mạch

Có một giấc ngủ ngon là thói quen quan trọng cho sức khỏe tổng thể. Để duy trì sức khỏe tim mạch, nhiều chuyên gia cho rằng việc có giấc ngủ chất lượng có thể quan trọng như chế độ ăn uống và mức độ tập thể dục của bạn.

Một đợt ngưng thở khi ngủ ảnh hưởng như thế nào đến tim của bạn?

Huyết áp thường giảm khi chúng ta ngủ vì cơ thể thư giãn. Tuy nhiên, đối với những người mắc ngưng thở khi ngủ, huyết áp có thể tăng 10% đến 20% trong khi ngủ.

Khi có một khoảng dừng trong hơi thở, lượng oxy trong máu giảm. Khi điều này xảy ra, não sẽ gửi tín hiệu đến hệ thần kinh để yêu cầu các mạch máu thắt chặt và nhịp tim tăng lên để có nhiều máu hơn đến não. Theo thời gian, điều này có thể làm hỏng các mạch máu cung cấp cho tim.

Ngoài việc làm tổn thương lớp lót của các động mạch, ngưng thở khi ngủ còn được cho là có tác động khác trong bệnh tim mạch:

• Tăng phản ứng căng thẳng của cơ thể, có thể làm nhịp tim nhanh hơn và tăng huyết áp. Căng thẳng dư thừa khiến tim làm việc nhiều hơn trong thời gian dài.
• Thúc đẩy sự mở rộng của tâm nhĩ trái.
• Kích hoạt viêm trong cơ thể, có thể tăng nguy cơ tim mạch.
• Ảnh hưởng đến các hormone điều tiết cảm giác thèm ăn, làm tăng khả năng ăn quá mức.
• Có mức độ oxy thấp hơn trong cơ thể nghĩa là ít oxy đến tim. Đối với những người mắc bệnh động mạch vành, điều này có thể dẫn đến suy tim.

OSA cũng có thể dẫn đến tăng áp động mạch phổi – tăng huyết áp ảnh hưởng đến các động mạch trong phổi và trong tim. Do đó, bên phải của tim phải bơm máu qua phổi phải làm việc nhiều hơn để làm điều này. Điều này cũng có thể dẫn đến suy tim.

Tầm quan trọng của việc điều trị ngưng thở khi ngủ

Một số nghiên cứu cho thấy giá trị của việc điều trị ngưng thở khi ngủ để bảo vệ tim và có thể ngăn ngừa các biến cố tim mạch. Ví dụ:

• Phụ nữ mắc ngưng thở khi ngủ nặng nhưng không được điều trị có nhiều khả năng tử vong do bệnh tim mạch, nhưng trong số những người được điều trị bằng CPAP, tỷ lệ tử vong tương tự như những người không mắc OSA.
• Trong một nghiên cứu về nam giới không mắc bệnh tim, hơn một phần ba người mắc OSA phát triển bệnh động mạch vành so với 6,6% người không mắc OSA. Trong số những người mắc OSA, 56% những người không được điều trị đầy đủ phát triển CAD so với chỉ 6,7% những người được điều trị thích hợp.
• Tử vong do tim đột ngột ít phổ biến hơn ở những người sử dụng máy CPAP so với những người không tuân thủ/sử dụng nó.

Điều trị ngưng thở khi ngủ không chỉ cải thiện chất lượng giấc ngủ mà còn có tác động lớn đến sức khỏe tim mạch tổng thể. Hãy tham khảo ý kiến của nhà cung cấp dịch vụ y tế của bạn để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp nhất cho bạn.

Nguồn tham khảo thông tin về ngưng thở khi ngủ và bệnh tim mạch:

American Academy of Sleep Medicine 
www.sleepeducation.com

American Heart Association
www.heart.org

American Sleep Apnea Association
www.sleepapnea.org

National Lung, Blood and Heart Institute
www.nhlbi.nih.gov

What is Sleep Apnea?
http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/sleepapnea

National Sleep Foundation
www.sleepfoundation.org

U.S. National Library of Medicine
www.medlineplus.com tìm kiếm “sleep apnea and heart”